Koenkelpotterij

December, feestmaand!

Na Sinterklaas en Kerst werden in vroeger tijden de koenkelpotten in gereedheid gebracht, zodat de kinderen op 31 december op pad konden gaan om ‘ouwe jaer te ziengen’.
In de plakboeken van Janna Nijsse vonden we bijgaand artikel uit de PZC van december 1965, waar dit oude gebruik door onze veelzijdige dorpsgenoot Herman Lammers werd opgepakt om met de kinderen van de Zondagsschool geld in te zamelen voor hulp aan mensen in ontwikkelingslanden.

Het krantenknipsel roept herinneringen op aan de verhalen die onze ouders en grootouders
vertelden. Zij leerden ons de liedjes die ze, met begeleiding van hun koenkelpotten, zongen als ze op oudejaarsdag met een paar kinderen langs de deuren gingen:
‘K è zôlank mie de koenkelpot ‘eloôpe,’k è hin cent om een broadje te koôpen, vrouwe geef me dit, vrouwe geef me dat, geef me een stik van ‘t verreke z’n gat’, ‘Koenkelpotterij, koenkelpotterij, geef me een centje dan ga ik voorbij’ en ‘Klein Zieltje, Klein Zieltje zat achter den trap, Klein Zieltje Klein Zieltje die lust er hin pap, a-je hin pap lust dan eet je mè brie en a-je hin brie lust dan eet je mè nie!’
Meestal kregen ze dan een centje, wat in die tijd voor veel mensen zeer welkom was.
Een koenkelpot werd gemaakt van een pot, of bus, waar een varkensblaas over gespannen was. In het midden daarvan werd een stok gestoken. Als je die met je hand flink op en neer bewoog kreeg je een sonoor geluid.

Een duidelijke beschrijving van hoe je een koenkelpot maakt, is te vinden in het prachtige boekje: “Koekoek schietebroek’, Kinderspelen in Zeeland, uitgegeven door de Zeeuwsche Vereeniging voor Dialectonderzoek. Hierin staat ook hoe de liedjes in andere delen van Zeeland gezongen werden.
In Heinkenszand is het koenkelen weliswaar in de vergetelheid geraakt, maar in Yerseke is er nog een actieve koenckelpotfanfare die af en toe een concert geeft, zie www.koenckelpotfanfare.nl.

Op de Krantenbank Zeeland staat een betere foto dan die op ons krantenknipsel.
Ook is daar nog meer te vinden over koenkelen en de mogelijke betekenis van Klein Zieltje.

Alvast prettige jaarwisseling en veel heil en zegen gewenst voor het Nieuwe Jaar!
Els Bakker-van Damme, Jan Minnaard en Kees van Damme